اصطلاح بل
اصطلاح بل
در زبان گیلکی به معنی شعله_آتش است و نوروز_بل یعنی شعله آتش نوروزی.
البته نه آن نوروز ملی که در جای جای فلات قاره ایران مرسوم است بلکه نوروز گیلک وگالش باستانی است که دربخش های جلگه ای و کوهستانی مازندران و گیلان و تالش به عنوان یک آیین فاخر و تاثیر گذار با زندگی مردم پیوند خورده .
نوروز بل جشنی است
که عصر آخرین روز سال یعنی آخرین روز اسپندار ما به تقویم مردم گیلان برگزار می شود و با مراسمی خاص همراه است
که از گذشته های دور تاکنون گاهی کم فروغ و گاهی پر فروغ جریان داشته،
حالا عده ای از جوانان برومند گیلک و گالش عزمشان را جزم کرده اند تا آتش نوروز بل را به گونه ای برافروزند که شعله هایش در هر کران پیدا باشد.
تفاوت سال خورشیدی رسمی کشور با سال خورشیدی گیلان باستان در این است که تقویم کشوری از حالت اعتدال بهاری گرفته شده یعنی گرما و سرما و روز و شب همگی متعادل ولی تقویم بومی گیلان از حالت انقلاب تابستانی یعنی اوج گرما، طولانی بودن روز و کوتاهی شب گرفته شده،
همانطور که تقویم میلادی، جانب انقلاب زمستانی یعنی اوج سرما و بلندی شب و کوتاهی روز در نظر گرفته شده است.
به هرحال اجرای مراسم نوروز بل نشان دهنده پشت سر گذاشتن اوج گرما و طول روز و از سر گرفتن فرود آن است. در ضمن آغاز و ابتدای تهیه و تدارک کوچ از ییلاق به طرف دشت گیلان نیز هست و این البته مقارن زمانی است که محصولات دامی و زراعی برداشت شده و اوقات فراغت حاصل گشته است و مردم به انواع و اقسام مراسم به ویژه جشن ها رو می آورند که امروزه به صورت عروسی، جشن خرمن، علم واچینی و غیره در جای جای روستاهای منطقه برگزار می شود.
طبق گاهشماری قدیم کوهستانهای گیلان، نیمه مرداد ماه آغاز سال نوی دیلمی است که در ایام گذشته همچون نوروز باستانی، با برگزاری آیین ها و جشن هایی همراه بوده است.
« نوروز_بل » جشنی است که در عصِر آخرین شب سال از تقویم دیلمی، یعنی آخرین روز «اسپندارما» و شب اولین روز سال یعنی «نوروزِ ما» برگزار می شود.
با توجه به اینکه در دوران های گذشته امکانات آتش بازی های امروزی و همچنین شیوه های ارتباطات امروزی وجود نداشت چوپانان ارشد (سرگالش ها)، برای اعلام سال جدید در مرتفع ترین قله کوه دور و برشان هنگامی که هوا تاریک می شد با پوشیدن ”شولا“، آتش نوروزی را برمی افروختند تا بدین وسیله آغاز کوچ را به دیگر دامداران خبر داده و اعلام می شد که فصل بردن دام به پایین کوه فرا رسیده است همچنین سال نوی خود را در این زمان برگزار می کردند و آتش را وسیلۀ خبررسانی قرار می دادند تا نویدی باشد برای برداشت محصول پربار.
پیشاپیش_نوروز_بل_بر_همگان_مبارک
نوروز_بل_مبارک_ببی
من گم توبیشمار
من گم توبیشمار
متن آهنگ بیاد ماندنی ازاستاد زنده یاد جفرودی به زبان شیرین گیلکی که درسالهای قبل ازانقلاب ازرادیو گیلان پخش میشداگرفایل صوتی این آهنگ را نیاز داشتیدازطریق تلگرام ارسال خواهد شد
چرا اه روزگاروارونه گرده
هرکسی هرچی گه هوتویی گرده
ایتا دونیا تره گب دارم ازرسمه زمانه
تره خوشکازنه ازکاروباره اه زمانه
کله گب من دارم مشتی برارجان
کله کب من دارم خانم گوله مارجان
من گم توبیشمار
الانه زمانه جاغل ماغلان زاکان ماکان
قبول ناریدی امی کارو زندگی
مشتی برارجان
دینی خانم گوله مارجان
من گم توبیشمار
الانه شام دهی سونت کنی
جشن تولد شب پاسی
پارتی گیدی مشتی برارجان
امی فوسنجان موسنجان
مرغ کبابه زعفویه اوتاس کبابه مهمانی
ده بارگیدی خانم گوله مارجان
ای مشتی برارجان
دینی خانم گوله مارجان
من گم توبیشمار
رنگ روغن بال به بال پرپرکودی
یک عالمه رسواکودی
جیب خالی پوزعالی
تونانی وای وای کودی
محشرکودی
مشتی برارجان
دینی خانم گوله مارجان
من گم توبیشمار
الانه زاکانه جرات ناری
جاغله لاکوی یا ری دوخانی
الانه زاکانه جرات ناری
صغری وکبری یوسف و محمود دوخانی
صغرایه گیدی صوغی جون
کبرایه کیدی کوبی جون
گیلانه گیدی گیلی جون
تورانه گیدی توری جون
پورانه گیدی پوری جون
ناهیده گیدی نهی جون
دینی خانم گوله مارجان
ای مشتی برارجان
من گم توبیشمار
خسرویه گیدی خوسی جون
جمشیده گیدی جیمی جون
مهدیه گیدی میدی جون
هوشنگه گیدی هوشی جون
کاس آقایه گید کاسی جون
دینی خانم گوله مارجان
ای مشتی برارجان
من گم توبیشمار